به گزارش پایگاه خبری تحلیلی «آوای فامنین» به نقل از ایسنا، حجت الله بنیادی پژوهشگر نظام آموزشی و استاد دانشگاه در گفت‌وگو با  ضمن تاکید بر اینکه توزیع نفرات برتر بر مبنای جغرافیایی کشور و توزیع جمعیت دانش آموزان عادلانه نیست گفت: استان تهران با جمعیت دانش آموزی حدود ۲ میلیون و ۲۰۰ هزار نفر بیشترین جمعیت دانش آموزی کشور را دارد. از این جمعیت حدود نیمی تحت پوشش اداره کل آموزش و پرورش شهر تهران و نیم دیگر تحت پوشش اداره کل آموزش شهرستانهای تهران هستند. اما نکته مهم در نتایج کنکور امسال این است که با وجود تعداد تقریباً برابر دانش آموزان این دو اداره کل،  ۱۰ نفر از رتبه‌های برتر از شهر تهران و تنها ۳ نفر از شهرستانهای تهران هستند. به این معنی که ۲۵ درصد نفرات برتر مربوط به شهرستانهای تهران که متوسط فاصله آنها از شهر تهران کمتر از  ۴۰ کیلومتر است، تنها ۷/۵ درصد نفرات برتر را به خود اختصاص داده‌، این ناعدالتی بارز در توزیع نفرات برتر در استان تهران نشان می دهد که این روش پذیرش دانشجو همچنان در برقراری عدالت نسبی و گزینش برترین استعدادها در مقیاس استان تهران نیز ناتوان است.

کاهش ۳/۵ درصدی سهم دانش آموزان تهرانی در نفرات برتر کنکور 
تحلیل این کاهش، بدون در نظر گرفتن شرایط جنگی پایتخت و به نفع تاثیر معدل در کنکور، نادرست است

وی در خصوص سهم دانش آموزان کلانشهرهایی مثل تهران در کسب رتبه‌های برتر کنکور امسال اظهار کرد: از طرفی مقایسه سهم ۲۴ درصدی نفرات برتر  سه گروه اصلی دانش‌آموزان تهرانی در کنکور امسال در  مقایسه با سهم ۲۷.۵ درصدی آنها در سال گذشته، نشان می‌دهد سهم دانش آموزان تهرانی در نفرات برتر حدود ۳/۵ درصد کاهش داشته است؛ هر چند که این تغییر را می‏‌توان  در راستای عدالت برشمرد، اما بررسی دلایل این تغییر بدون در نظر گرفتن شرایط خاص شهر تهران در خرداد و تیرماه و بهره برداری از آن به نفع مصوبه تأثیر معدل در کنکور تحلیلی سرسری و نادرست است. از طرفی در استانهای دیگر چنین تغییراتی دیده نمی شود و مراکز استانها و کلانشهرها همچنان بیشترین سهم را در نفرات برتر دارند.

وضعیت نفرات برتر خراسان رضوی و همسایه شمالی و جنوبی‌اش در کنکور 
 

این استاد دانشگاه و کارشناس آموزش و پرورش در ادامه نگاهی به وضعیت نفرات برتر کنکوریهای استان خراسان رضوی و شمالی و جنوبی داشت و گفت: استان خراسان رضوی با یک میلیون و ۳۰۰ هزار دانش آموز و ۸ درصد از دانش آموزان کل کشور، در میان نفرات برتر کنکور ۱۴۰۴، با هفت نماینده، ۱۷/۵ درصد نفرات برتر را به خود اختصاص داده است. جالب‌تر این که از هفت نماینده استان خراسان رضوی، ۶ نفر آنها از مشهد و یک نفر از نیشابور است. دو استان خراسان شمالی و خراسان جنوبی که از نظر تقسیمات کشوری، شرایط فرهنگی و بسیاری از عوامل دیگر بسیار نزدیک به خراسان رضوی هستند، در میان نفرات برتر نماینده‌ای ندارند.

سهم تنها ۵ درصدی استان خوزستان (۲ نماینده) از برترین های کنکور علی‌رغم داشتن رتبه سوم کشوری از نظر تعداد دانش‌آموزان

بنیادی همچنین در خصوص استان خوزستان که رتبه سوم از نظر تعداد دانش‌آموزان کشور را به خود اختصاص داده است عنوان کرد: این استان با رتبه سوم تعداد دانش آموز(بیش از یک میلیون دانش آموز)، ۶/۲۵ درصد از دانش‌آموزان  کل کشور را دارد، اما در میان ۴۰ نفر برتر کنکور امسال ۲ نماینده دارد و سهم آن در نفرات برتر ۵ درصد است. این دو نماینده نیز مربوط به مرکز استان هستند و شهرهای پرجمعیت دیگری همچون آبادان، دزفول، ماهشهر، خرمشهر، اندیمشک، مسجد سلیمان و ... نماینده در این جمع ندارند.

از ۴۰ نفر برتر کنکور امسال ۳۱ نفر (بیش از ۷۵ درصد) ساکن مراکز استانها هستند

به گفته وی؛ از ۴۰ نفر برتر کنکور امسال ۳۱ نفر (بیش از ۷۵ درصد) از شهرهای مراکز استان هستند و فقط ۹ نفر آنها ( کمتر از ۲۵ درصد) مربوط به شهرستانهای غیر از مرکز استان هستند.
 

زندگی در کلانشهرها و مراکز استانها، از عوامل مهم قبولی در رشته‌های تحصیلی پرطرفدار و بهترین دانشگاه‌ها

استانهایی که هیچ نماینده‌ای در میان نفرات برتر کنکور ندارند 

وی در ادامه تاکید کرد: همچنین بر اساس این نتایج بازهم می توان ادعا کرد که زندگی در کلانشهرها و بخصوص مراکز استانها، یکی از عوامل مهم برای قبولی در رشته‌های تحصیلی پرطرفدار در بهترین دانشگاه‌های کشور است. نکته قابل تأمل دیگر این است که برخی استانها از قبیل؛ سیستان و بلوچستان، کرمان، همدان، ایلام، چهارمحال بختیاری، کهکیلویه و بویراحمد، خرسان شمالی، خراسان جنوبی، لرستان، قزوین هیچ نماینده‌ای در میان نفرات برتر ندارند لذا نفرات برتر بر اساس نوع مدرسه، عادلانه نیست.

نوع مدارس محل تحصیل نفرات برتر کنکور

۷۸ درصد نفرات برتر از سمپادی هستند

بررسی نوع مدارس محل تحصیل نفرات برتر کنکور امسال نشان می‌دهد که بیش از سه‌چهارم رتبه‌های برتر (۷۸ درصد) از مدارس سمپاد بوده‌اند. همچنین از میان ۲۹ رتبه برتر سه رشته اصلی، ۲۲ نفر ( ۷۶ درصد) از مدارس سمپاد بوده‌اند. در گروه علوم تجربی؛ ۹ نفر از مدارس سمپاد و ۱ نفر از مدرسه البرز، در گروه ریاضی؛ ۷ نفر سمپاد و ۳ نفر غیر دولتی، در گروه علوم انسانی نیز ۶ نفر سمپاد، ۲ نفر از نمونه دولتی و ۱ نفر غیردولتی و ۱ نفر هم از مدرسه دولتی هستند. این توزیع نشان می دهد که یکی از عوامل مهم در کسب رتبه خوب در کنکور، نوع مدرسه است.  

توزیع ناعادلانه مدارس خاص در کشور و لزوم برخورداری از تمکن مالی برای تحصیل در این مدارس

این استاد دانشگاه با بیان اینکه توزیع مدارس سمپاد، غیردولتی و نمونه دولتی (دوره متوسطه)  در سطح کشور نشان می دهد که این مدارس عمدتاً در کلانشهرها و مناطق برخوردار شهرهای بزرگ مستقر هستند و توزیع نفرات برتر کنکور بیش از آنکه مبتنی بر عدالت و فرصت‌های برابر دسترسی باشد، مبتنی بر توزیع مدارس خاص است اظهار کرد: عامل دیگری که بازهم کنکور را ناعادلانه تر کرده است، توزیع ناعادلانه  مدارس خاص در کشور است.

وی عامل سوم را بسیار تأسف بارتر خواند و گفت: یکی از شروط مهم  پذیرش و ورود به مدارس خاص، برخورداری از تمکن مالی و توان پرداخت شهریه است. دریافت شهریه در مدارس سمپاد سبب شده این مدارس نیز به مدرسه‌ای انتفاعی و شبه دولتی تبدیل شوند.

دسترسی به مدارس خاص، کلاسهای کنکور و آزمونهای آزمایشی سهم بسیار بیشتری از استعداد و ظرفیت دانش‌آموزان دارند

بنیادی تاکید کرد که نتایج کنکور  امسال یکبار دیگر نشان داد ساختار کلی پذیرش در دانشگاههای کشور نادرست و  کنکور یک روش ناعادلانه و ناکارآمد برای تعیین دانش آموزان شایسته تر برای تحصیل در دانشگاه‌های برتر کشور است. دسترسی به مدارس خاص، آموزشگاه‌ها و کلاس‌های کنکور و آزمون‌های آزمایشی برخی از عواملی هستند که سهم بسیار بیشتری از استعداد و ظرفیت دانش‌آموزان برای خدمت شایسته‌تر به کشور دارند.  

سهم صفر یا نزدیک به صفر مدارس دولتی از برترینهای کنکوری 

دانش‌آموزان مستعد خارج از مدارس سمپاد نمی توانند به جایگاه شایسته خود دست یابند

این کارشناس آموزش و پرورش افزود: سازمان سمپاد بیش از آنکه در خدمت پرورش استعدادهای برتر کشور باشد، در خدمت دانش آموزان برخوردار شهرهای بزرگ است. سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان (سمپاد) که بنا بود زمینه پرورش استعدادهای درخشان همه دانش آموزان کشور را مبتنی بر عدالت مهیا کند، عمده فعالیت خود را به مدارس زیرمجموعه متمرکز کرده و دانش آموزان مستعد خارج از این مدارس سهمی از خدمات و اعتبارات این سازمان ندارند. اگر تعداد دانش آموزان دارای استعداد درخشان کشور را که در شهرهای کوچک، روستاها و مناطق حاشیه‌ای شهرهای بزرگ زندگی می کنند و به مدارس سمپاد در دوره متوسطه دسترسی ندارند، معادل ۲۰ درصد دانش آموزان این مدارس در نظر بگیریم، می بایست حداقل ۲۰ درصد از رتبه‌های برتر کنکور به مدارس دولتی که دانش آموزان استعداد درخشان در آنها تحصیل کرده‌اند، اختصاص یابد اما سهم صفر یا نزدیک به صفر مدارس دولتی نشان می دهد که حتی استعدادهای درخشان اگر در مدارس سمپاد نباشند و به معلمان و دوره‌های خاص دسترسی نداشته باشند، نمی توانند به جایگاه شایسته خود دست یابند.

دریافت شهریه در مدارس سمپاد ظلمی بزرگ در حق دانش آموزان مستعد

بنیادی دریافت شهریه در مدارس سمپاد را ظلمی بزرگ در حق دانش آموزان استعدادهای درخشان کشور خواند و عنوان کرد: هدف اصلی از تأسیس سازمان سمپاد و رایگان کردن آموزش عالی، جذب مستعدترین و شایسته ترین و مهیا کردن امکانات تحصیلی مناسب برای خدمت هر چه بهتر آنها به کشور است، اما نگاه نادرست هیأت امناء مدارس سمپاد و مصوبات غیرکارشناسی شورای عالی انقلاب فرهنگی، سازمان سمپاد را به یک سازمان شبه دولتی تبدیل کرده است که از دانش آموزان پذیرفته شده شهریه دریافت می کند و این عامل سبب شده عمده تمرکز و خدمات این سازمان معطوف به قشر برخودار جامعه شود. رویکرد اتخاذ شده در سازمان سمپاد و بخصوص دریافت شهریه در این مدارس سبب شده امکان حضور اقشار کم درآمد ساکن شهرهای بزرگ نیز به شدت کاهش یابد. این رویکرد یک ظلم بزرگ در حق دانش آموزان با استعداد کشور و نقض عدالت است. هر چند که ادعا می شود، شهریه دانش آموزان دهک یک تا چهار در قالب هدیه رئیس جمهور و... پرداخت می شود، ولی آثار منفی دریافت شهریه بر  انگیزه و حضور دانش آموزان خانواده های کم درآمد در این مدارس پابرجاست. جای تأسف است که در مغایرت آشکار با قانون اساسی آموزش و پرورش توان تأمین شرایط تحصیل رایگان دانش آموزان دارای استعدادهای برتر را ندارد و از آنها به میزان ۵۰ درصد مدارس غیردولتی، شهریه دریافت می کند.

نبود چشم انداز و آینده شغلی مشخص برای دانش آموزان مدارس سمپاد در داخل کشور

وی افزود: در مجموع یکی از نتایج کنکور امسال این است که سازمان سمپاد از مأموریت اصلی و فلسفه وجودی خود منحرف شده و به یک سازمان انتفاعی و شبه دولتی برای خدمت به اقشار برخوردار تبدیل شده است. یکی دیگر از آسیب های  مدارس سمپاد، نبود چشم انداز و آینده شغلی مشخص برای دانش آموزان این مدارس در داخل کشور است. این آسیب سبب شده بخش قابل توجهی از دانش آموزان این مدارس در دانشگاهها و مجموعه های علمی و صنعتی خارج از کشور اشتغال یابند.

بنیادی اظهار کرد: در یک نگرش جامع مبتنی بر منافع ملی، دانش‌آموزی استعداد برتر تلقی می شود که با فراهم شدن شرایط لازم برای شکوفایی استعداش،  بخواهد و بتواند خدمات شایسته تر و بهتری را به کشور ارائه دهد. بر این اساس بیشتر دانش‌‏آموزانی که بر مبنای قبولی در یک آزمون که روایی آن برای تعیین استعدادهای برتر جای تأمل است و بخش قابل توجهی از آنها نیز مهاجرت می کنند، استعداد برتر ملی نیستند. مسلماً با استقرار نظام استعدادیابی و هدایت تحصیلی پویا، تحصیل در مدارس خاص و شرکت در کلاسهای کنکور و کسب معدل بالاتر در دروس نهایی، دلایل تامه برای استعداد برتر بودن نیست. در نظام درست استعدادیابی، استعدادهای برتر در همه زمینه‌ها و نه فقط در چند رشته بسیار محدود و در همه مدارس کشور شناسایی می شوند و به تناسب مورد توجه و حمایت قرار می گیرند. اختصاص دادن تمام اعتبارات و امکانات به دانش آموزانی در چند رشته محدود و درقالب سازمان سمپاد خطای راهبردی و یک مانع بزرگ در پرورش استعدادهای درخشان کشور است.

کنکور با همه تغییرات، همچنان مسیری نادرست برای پذیرش دانشجو

این استاد دانشگاه با استناد بر راهکار ۲۱.۳ سند تحول، که آموزش و پرورش مکلف شده نسبت به «طراحی و استقرار نظام جامع هدایت تحصیلی و استعدادیابی به منظور ‏هدایت دانش آموزان به سوی رشته ها و حِرَف و مهارت های مورد نیاز حال و آینده کشور ‏متناسب با استعدادها، علاقه مندی و توانایی های آنان» اقدام کند گفت: بدیهی است در نظام جامع استعدادسنجی و هدایت تحصیلی، هر دانش آموزی بنابر استعداد، علاقه و توانمندی، به رشته‌های تحصیلی و دوره‌های مختلف برای تأمین نیازهای کشور به منابع انسانی هدایت می‌شوند. در چنین نظامی استعدادها و ظرفیت‌های همه دانش آموزان در فرایند تحصیل شناسایی و ثبت و ضبط می شود و بر اساس آنها دانش‌آموزان به رشته‌های مختلف هدایت می‌شوند. اما وزارت آموزش و پرورش و شورای عالی انقلاب فرهنگی، بدون برنامه ریزی برای استقرار این نظام تکلیف شده، همچنان بر تغییرات ناموفق در ساختار نادرست کنکور تاکید دارند.

انتهای خبر/.