کشت گلخانه‌ای، راهکاری نوین برای کشاورزی پایدار

زهرا ابراهیمی، کارشناس باغبانی شهرستان همدان، در گفتگو با خبرنگار گروه اقتصادی پایگاه خبری تحلیلی «عصر همدان»، با اشاره به مزایای کشت گلخانه‌ای اظهار کرد: یکی از مهم‌ترین دلایل این رویکرد، استفاده بهینه از منابع از جمله آب و خاک است. او توضیح داد که در کشت گلخانه‌ای به دلیل کاهش تبخیر و تعرق و همچنین استفاده از سیستم آبیاری قطره‌ای، مصرف آب به ازای هر کیلوگرم محصول حدود هشت تا ده برابر کمتر می‌شود که نشان‌دهنده افزایش بهره‌وری مصرف آب است.

ابراهیمی افزود: ارقام هیبریدی مورد استفاده در گلخانه‌ها از نظر کیفیت، عملکرد و میزان تولید، برتر از ارقام کشت شده در فضای باز هستند. 

وی علت این برتری را تهویه مناسب در گلخانه‌ها و حفاظت محصول از عوامل طبیعی مانند نور شدید خورشید، باد، باران و تگرگ دانست. این کیفیت بالاتر و ماندگاری بیشتر محصولات گلخانه‌ای، به افزایش بازارپسندی و حتی صادرات به کشورهای دیگر منجر شده است.

این کارشناس باغبانی ادامه داد که با توجه به کیفیت و ماندگاری بالای محصولات گلخانه‌ای، ضایعات به شدت کاهش می‌یابد. وی یکی دیگر از مزایای مهم کشت گلخانه‌ای را امکان استفاده از اراضی غیرقابل کشت دانست و گفت: «در اراضی بایر یا خاک‌های آلوده به بیماری‌ها، آفات و نماتدها که امکان کشت وجود ندارد، می‌توان از روش هیدروپونیک در بسترهای کشت آماده استفاده کرد.»

ابراهیمی همچنین به استفاده از فناوری‌های نوین در گلخانه‌ها اشاره کرد و بیان داشت که امکان پیاده‌سازی سیستم‌های اتوماسیون، هوشمندسازی، کشت‌های هیدروپونیک، طبقاتی و برداشت مکانیزه وجود دارد. او به عنوان مثال به گلخانه‌ای که در آن حضور داشتند اشاره کرد که مجهز به سیستم هوشمندسازی و اتوماسیون است.

وی در پایان صحبت‌های خود با بیان اینکه شهرستان همدان با بیش از ۶۵ هکتار گلخانه، حدود یک چهارم کل گلخانه‌های استان را در اختیار دارد، رتبه نخست استان را از نظر سطح زیر کشت به خود اختصاص داده است. محصولات تولیدی در این گلخانه‌ها شامل سبزی و صیفی، محصولات باغی، نشاء، گل و گیاه زینتی، گیاهان دارویی و نهال است.

کشت گلخانه‌ای، راهبرد نوین مقابله با خشکسالی

علیرضا فرهادی، عضو نظام مهندسی جهاد کشاورزی و گلخانه‌دار همدانی، با اشاره به آغاز به کار این گلخانه در سال ۱۳۹۳، اظهار کرد: من در ابتدا با ظرفیت سه هکتار، ابتدا به کشت خیار، گوجه و فلفل پرداختم و در چهار تا پنج سال اخیر، به صورت تخصصی بر روی کشت فلفل دلمه‌ای متمرکز شده‌ام.

 فرهادی با بیان اینکه محصولات تولیدی گلخانه عمدتاً برای صادرات و عرضه به خارج از استان، به ویژه به کشورهای حاشیه خلیج فارس و روسیه، اختصاص می‌یابد، افزود: با توجه به استانداردهای کیفی رعایت‌شده در گلستان سبز، تولید این واحد در سطح رضایت‌بخش جهاد کشاورزی استان قرار دارد.

وی با اشاره به تجربه موفق در زمینه کشت فلفل، اعلام کرد: در گلخانه خود به طور میانگین در هر متر مربع، حدود ۱۰ تا ۱۲ کیلوگرم فلفل «سوپر» تولید می‌کند که بخش عمده آن صادر شده و ارزآوری دارد.

 این گلخانه‌دار همچنین به بهره‌گیری از تکنولوژی‌های پیشرفته در این گلخانه اشاره کرد و گفت: گلخانه گلستان سبز اروند دارای یک سیستم اتوماتیک است که به صورت خودکار هوا، رطوبت و دما را کنترل می‌کند.

وی در ادامه به اشتغال‌زایی این واحد تولیدی پرداخت و گفت که با توجه به سه هکتار سطح زیر کشت فلفل، حدود ۲۵ تا ۳۰ نفر به صورت مستقیم در این مجموعه مشغول به کار هستند.

کشت گلخانه‌ای، راهکاری نوین برای مقابله با چالش‌های طبیعی

مرتضی ماجدی، کارشناس کشاورزی، با اشاره به چالش‌های پیش روی کشاورزی سنتی در دهه‌های اخیر، اظهار کرد: افزایش فشار بر منابع طبیعی، تغییرات اقلیمی و نیاز روزافزون به تأمین غذای سالم، اهمیت کشت گلخانه‌ای را به عنوان یک روش مدرن و علمی دوچندان کرده است.

وی مهم‌ترین مزیت کشت گلخانه‌ای را صرفه‌جویی چشمگیر در مصرف آب دانست و افزود: با بهره‌گیری از سیستم‌های آبیاری قطره‌ای و کنترل شده در گلخانه‌ها، می‌توان با حداقل مصرف آب، حداکثر تولید را به دست آورد که این امر در شرایط کم‌آبی امروز حیاتی است. 

ماجدی همچنین به قابلیت کنترل کامل شرایط محیطی مانند دما، رطوبت، نور و تهویه در گلخانه اشاره کرد و گفت که این امر به رشد بهینه گیاه و افزایش چندبرابری بهره‌وری منجر می‌شود.

این کارشناس کشاورزی امکان تولید محصول در تمام طول سال، کنترل دقیق‌تر آفات و بیماری‌ها و در نتیجه کاهش مصرف سموم را از دیگر مزایای کشت گلخانه‌ای برشمرد و تاکید کرد: این ویژگی‌ها در نهایت به افزایش کیفیت محصول، رشد درآمد و پایداری اقتصادی برای کشاورز منجر خواهد شد.

ماجدی با بیان اینکه استان همدان به دلیل اقلیم خاص، منابع آبی محدود و ظرفیت بالای کشاورزی، شاهد رشد روزافزون کشت‌های گلخانه‌ای بوده است، گفت: احداث واحدهای گلخانه‌ای در شهرستان‌هایی مانند ملایر، نهاوند، کبودرآهنگ و همدان، نشان‌دهنده حرکت جدی استان به سمت کشاورزی مدرن است که علاوه بر افزایش اشتغال در مناطق روستایی، ظرفیت صادراتی استان را نیز تقویت کرده است.

وی در ادامه با تأکید بر لزوم برنامه‌ریزی دقیق در توسعه گلخانه‌ها، خاطرنشان کرد: تجربه نشان می‌دهد در برخی موارد به دلیل نبود هماهنگی و اطلاع‌رسانی مناسب، تولید بیش از حد برخی محصولات، به کاهش قیمت و زیان کشاورزان منجر شده است.

ماجدی به کشاورزان توصیه کرد: قبل از شروع به کشت، حتماً با مطالعه بازار، مشاوره با کارشناسان جهاد کشاورزی و آگاهی از وضعیت تقاضا در سطوح ملی و بین‌المللی، محصول خود را انتخاب کنند.

ماجدی در پایان سخنان خود، کشت گلخانه‌ای را یک فرصت ارزشمند برای تحول در کشاورزی استان همدان دانست و گفت: این فرصت اگر با آموزش، برنامه‌ریزی و حمایت مستمر همراه شود، می‌تواند هم به حفظ منابع طبیعی کمک کند و هم آینده‌ای روشن برای کشاورزان رقم بزند.